Hàng năm vào ngày 1 tháng 11, Giáo hội công giáo trên khắp thế giới cử hành ngày lễ đặc biệt được gọi là Lễ Các Thánh. Ngày lễ này có tầm quan trọng sâu sắc về mặt tôn giáo và có lịch sử gắn liền với các truyền thống ngoại giáo cổ xưa.
Nguồn gốc Lễ Các Thánh
Ngày Lễ Các Thánh, hay còn được gọi là Lễ Các Thánh Nam Nữ, là ngày lễ của Kitô giáo nhằm tôn vinh tất cả các vị thánh được biết đến và chưa được biết đến. Nguồn gốc của nó có thể bắt nguồn từ những thế kỷ đầu của Kitô giáo, khi Giáo hội Công giáo tìm cách tổ chức ngày lễ kỷ niệm đặc biệt để tôn vinh các vị thánh, những vị không có ngày riêng để tôn vinh. Lễ này ban đầu được tổ chức vào nhiều ngày trong năm, nhưng vào năm 835, Đức Giáo hoàng Gregory IV đã cố định vào ngày 1 tháng 11 như hiện nay.
Ý nghĩa ngày lễ Các Thánh
Ngày Các Thánh là một ngày lễ có tầm quan trọng lớn lao đối với các Kitô hữu, vì nó biểu trưng cho việc tôn vinh sự thánh thiện và nhân đức của các thánh. Người công giáo tin rằng các vị thánh là mẫu mực của đức tin, đức ái và lòng nhiệt thành. Ngày lễ này là cơ hội để suy ngẫm về các nhân đức ấy và cố gắng noi theo trong cuộc sống của chính mình.
Truyền thống trong Ngày Các Thánh
Vào ngày này, nhiều Kitô hữu tham gia các nghi lễ tôn giáo, dành thời gian để cầu nguyện và suy gẫm thiêng liêng.
Các truyền thống liên quan đến ngày lễ các thánh phổ biến trên khắp thế giới Kitô giáo, khác nhau tùy theo từng quốc gia, từng vùng, một trong những truyền thống đó là thăm viếng nghĩa trang. Người ta trang trí nơi mộ người thân yêu của họ bằng hoa và thắp nến để tưởng nhớ. Các truyền thống khác bao gồm đọc kinh cầu nguyện, tham gia các cuộc rước mang tính tôn giáo và xây dựng bàn thờ dành riêng cho các vị thánh.
Trong các nền văn hóa Công giáo, trẻ em cũng thường hóa trang thành các vị thánh và đi từ nhà này sang nhà khác, tương tự như truyền thống Halloween, nhưng mang hàm ý tôn giáo. Các em nhận được kẹo và những món quà nhỏ để đổi lấy lời cầu nguyện của mình.
Nhiều người Công giáo và Anh giáo coi ngày lễ Các Thánh là lễ buộc, trong khi một số nơi lễ này được coi là lễ trọng, không buộc.
Chúng ta cùng tìm hiểu xem Giáo hội nói gì về ngày lễ này:
Bộ giáo luật hiện hành đã ấn định các ngày lễ buộc (dies festus de precepto) như sau (Điều 1246 §1):
1. Lễ Mẹ Thiên Chúa (Ngày 1 Tháng 1)
2. Lễ Hiển Linh (Ngày 8 Tháng 1)
3. Lễ Thánh Cả Giuse (Ngày 19 Tháng 3)
4. Lễ Chúa Thăng Thiên (Ngày 25 Tháng 5)
5. Lễ Mình Máu Thánh Chúa (Ngày 18 Tháng 6)
6. Lễ Hai Thánh Tông Đồ Phêrô và Phaolô (Ngày 29 Tháng 6)
7. Lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời (Ngày 15 Tháng 8)
8. Lễ Các Thánh Nam Nữ (Ngày 1 Tháng 11)
9. Lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm (Ngày 8 Tháng 12)
10. Lễ Chúa Giáng Sinh (Ngày 25 Tháng 12)
Tuy nhiên, với sự phê chuẩn trước của Tòa Thánh, Hội đồng Giám mục có thể hủy bỏ hoặc chuyển một số lễ buộc sang ngày Chúa Nhật. (Điều 1246 §2)
Tại Việt Nam, các Đức Giám Mục, theo Điều 1246 §2, duy trì các đặc ân vẫn có đối với các lễ buộc, nghĩa là:
- Tại Giáo tỉnh Hà Nội, ngoài các ngày Chúa Nhật, chỉ buộc giữ “Tứ Quý”, tức là 4 ngày lễ trọng: lễ Giáng Sinh, lễ Chúa Thăng Thiên, lễ Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời và lễ các Thánh Nam Nữ.
- Tại các Giáo tỉnh Huế và Giáo tỉnh Thành Phố Hồ Chí Minh, ngoài các ngày Chúa nhật, chỉ buộc giữ lễ Chúa Giáng Sinh[1].
Ngoài ra, Giáo luật còn cho phép các Giám Mục giáo phận cũng có thể ấn định các ngày lễ buộc cho giáo phận hay một vài nơi trong giáo phận, nhưng chỉ từng lần mà thôi (Điều 1246 §2) [2].
Như thế, ở các quốc gia, nếu không áp dụng điều luật 1246 §2 như Giáo hội Việt Nam thì vẫn giữ nguyên luật buộc như đã được giáo luật ấn định ở điều 1246 §1. Nghĩa là: "Các tín hữu buộc phải tham dự Thánh Lễ ngày Chúa Nhật và các ngày lễ buộc khác..." (Điều 1247).
Nói thêm về các truyền thống ngoại giáo
Ngày Lễ Các Thánh, 1 tháng 11, trùng với một loạt ngày lễ ngoại giáo cổ xưa. Đặc biệt, nó gắn liền với lễ hội Samhain của người Celtic, đánh dấu sự kết thúc của mùa hè và khởi đầu mùa đông. Samhain là một ngày lễ bao gồm các nghi lễ tôn vinh người chết và tìm kiếm sự che chở khỏi tà thần.
Giáo hội Công giáo đã chọn ngày này để cử hành lễ Các Thánh, thay thế cho các nghi lễ ngoại giáo, nhằm đem lại cho chúng một ý nghĩa mới trong việc tưởng niệm những người đã khuất.
Ngày Các Thánh là một ngày lễ của Kitô giáo nhằm tôn vinh các thánh, suy gẫm về ý nghĩa của sự thánh thiện và các nhân đức Kitô giáo. Tuy nhiên, nó cũng có nguồn gốc từ những ngày lễ ngoại giáo, vốn được Giáo hội thay thế bằng cách kết hợp các yếu tố của nền văn hóa tồn tại từ trước vào ngày lễ của mình. Vì vậy, mặc dù ngày lễ này mang đậm chất Kitô giáo nhưng nó lại có một lịch sử phức tạp và nhiều sắc thái hơn, liên kết nó với truyền thống cổ xưa của một số dân tộc.
Tác giả bài viết: G. Võ Tá Hoàng
--------------------------------------
[1] x. Thông cáo Uỷ Ban Phụng Tự/ HĐGMVN. Tháng 4/1991.
