Theo Thánh Tôma Aquinô có bốn điều tốt lành đức tin mang lại cho chúng ta: hiệp nhất với Chúa Kitô, nhận biết Chúa, hướng dẫn đời sống chúng ta và vượt lên cám dỗ.
Thánh Tôma Aquinô được mệnh danh là “bác sĩ thiên thần” đặc biệt vì trí thông minh sáng chói của ngài. Trong tự sắc Doctoris Angelici, Đức Piô X gợi lên “phẩm chất gần như thiên thần của trí tuệ ngài”. Cho đến ngày nay, các tác phẩm của nhà thần học lỗi lạc thế kỷ 13 vẫn còn được áp dụng, từ cấu trúc đến trình bày đức tin và lý trí một cách thông minh tuyệt vời. Những suy tư thần học của ngài được gom lại trong Tổng luận Thần học, nhưng cũng có trong các bài giảng được những người nghe thời đó ghi nhận và tường thuật.
Đó là trường hợp Bài giảng giáo lý về Kinh Tin Kính của các Tông đồ, giảng vào đầu Mùa Chay năm 1273, một năm trước khi ngài qua đời ở nhà thờ tu viện của ngài ở Naples. Nói với tầng lớp nông dân và giới thượng lưu Napolitan, ngài bình luận từng điểm của Tín điều. Các tu sĩ dóng Đa Minh đã ghi chép và dịch sang tiếng Latinh.
Trong phần mở đầu, Thánh Tôma đã phân biệt bốn điều tốt lành đức tin mang lại: “Đức tin là điều tốt đầu tiên cần thiết cho người tín hữu kitô. Không có đức tin, không ai xứng đáng với danh hiệu người tín hữu kitô. Đức tin mang lại bốn điểm tốt lành”.
1. Hiệp nhất với Chúa
Điều tốt đẹp đầu tiên: đức tin mang lại là sự kết hợp giữa Thiên Chúa và thụ tạo của Ngài. Không thể không có đức tin: “Chính nhờ đức tin mà linh hồn được kết hợp với Thiên Chúa. Qua đó, tâm hồn ký kết với Thiên Chúa như một hiệp ước hôn nhân, phù hợp với lời Chúa nói với dân Israel: “Ta sẽ cưới ngươi trong đức tin” (Hs, 2, 22).
Một hôn nhân giữa linh hồn và Thiên Chúa được thực hiện qua phép rửa tội. Theo Thánh Tôma, đức tin không thể tách rời khỏi bí tích rửa tội. “Rửa tội trước hết là bí tích đức tin. Chính Chúa đã phán: Ai tin và chịu phép rửa sẽ được cứu” (Mc 16, 16). Vì không có đức tin thì phép rửa tội là vô ích.
2. Biết Chúa
Điều tốt đẹp thứ hai: đức tin mang lại đời sống vĩnh cửu trên trái đất này. Ngài giải thích: “Vì đời sống vĩnh cửu không gì khác hơn là nhận biết Thiên Chúa. Sự hiểu biết về Thiên Chúa được khai mở trên trái đất này bằng đức tin sẽ đạt đến mức hoàn hảo trong đời sống tương lai, khi chúng ta biết Ngài với chính con người thật của Ngài.” Đức tin được tuyên xưng trên trần gian là bước đầu tiên hướng tới sự hiểu biết trọn vẹn về Thiên Chúa: “Không ai có thể có hạnh phúc vĩnh cửu, nhận biết Thiên Chúa, trừ khi họ biết Ngài trước hết qua đức tin.”
3. Đức tin định hướng cuộc sống của chúng ta
Điều tốt thứ ba: Thánh Tôma nhận xét: “Đức tin điều khiển cuộc sống hiện tại, dạy cho chúng ta những điều cần thiết để sống khôn ngoan. Nếu không có đức tin hướng dẫn các nhân đức, con người sẽ khó có thể phân biệt được chúng và vì thế khó tìm được chúng. Theo ngài, đức tin mạc khải sự hiểu biết cần thiết để con người làm điều thiện và tránh điều ác.”
4. Vượt qua cám dỗ
Điều tốt thứ tư: đức tin giúp chiến thắng cám dỗ. Thánh Tôma dựa vào Thư Thánh Phaolô gởi tín hữu Do Thái: “Các thánh nhờ đức tin đã chiến thắng các vương quốc” (Dt 11, 33). Chính đức tin thúc đẩy con người đẩy lùi sự dữ: “Ma quỷ cám dỗ chúng ta làm chúng ta không vâng lời và phục tùng Thiên Chúa. Giờ đây, chính nhờ đức tin mà chúng ta loại bỏ đề nghị của ma quỷ, vì qua nó, chúng ta biết Thiên Chúa là Chủ mọi sự và vì thế chúng ta phải tuân phục Ngài”.
fr.aleteia.org, Mathilde de Robien, 2024-04-07
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch |
